Geschiedenis Puch

Het begin:

In 1899 richtte de Sloveen Johann Puch (Janez Puh) de fietsenfabriek Styria op. Hoewel de fietsenproductie bleef doorgaan, zag de geboorte van de Puch motorfiets het licht in 1903, met zijn 234cc kop/zijklep-motor.

Evoluerende merknamen:

De geschiedenis van het Puch-bedrijf kent verschillende namen. Bij de oprichting heette het bedrijf “Johann Puch, Erste Steiermärkische Fahrrad-Fabrik AG, Graz.” Later werd dit gewijzigd in “Vereinigten Styria-Fahrradwerk und Dürkopp-Werke AG.” In 1909 fuseerde het met Austro-Daimler, dat connecties had met de autofabriek Steyr.

Auto’s en motorfietsen:

In 1904 begon Puch met de productie van auto’s, wat zo belangrijk werd dat de motorfietsproductie in 1917 tijdelijk werd stopgezet. In 1923 bracht Giovanni Marcellino, een Italiaanse constructeur met een passie voor dubbelzuigermotoren, zijn succesvolle motorfietsen op de markt, waarna de autoproductie opnieuw werd onderbroken. De door Marcellino ontwikkelde dubbelzuigermotor bleef in productie tot de jaren zestig.

In de vroege jaren dertig veranderde het bedrijf haar naam in “Steyr-Daimler-Puch AG” en begon met de productie van auto’s en tractoren. Puch genoot succes in motorcross, enduro modellen en bromfietsen. In 1938, toen Oostenrijk deel werd van Duitsland, kreeg het de naam “Hermann Göring Werke”. Na de Tweede Wereldoorlog ging Puch weer over op tweetakten.

Bekendheid in Nederland:

In Nederland is Puch vooral bekend om zijn karakteristieke bromfietsen, die vooral in de jaren zestig populair waren. Het oorspronkelijke model was de MS 50, geïntroduceerd in 1954, die later de naam “Baby Puch” kreeg vanwege de compacte tank en andere kenmerken. Deze bromfiets was erg modern voor die tijd, met telescoopvering en geforceerde koeling. Aanvankelijk was het een prijzige keuze, maar naarmate de economie verbeterde, werd het toegankelijker voor jongeren. De “Kikkers”, een groep jongeren in Den Haag, paste de Puch aan voor mannelijk gebruik, vergelijkbaar met de Mods in Engeland die scooters verkozen boven motorfietsen.

Naamsbekendheid in Nederland:

De populariteit van Puch groeide snel. Stokvis, de Nederlandse importeur, organiseerde de eerste officiële Puchrally op 5 mei 1962, waar ongeveer zevenhonderd Puch-bromfietsen aanwezig waren, velen met aangepaste sturen. Dit markeerde het begin van de opmars van Puch in Nederland, vooral in “beatstad” Den Haag, en verspreidde zich snel door het hele land. Stokvis speelde hierop in door modellen als de Skyrider met een hoog stuur te introduceren, hoewel sommigen de koplamp en kastjes als ouderwets beschouwden en verwijderden. Andere regio’s vonden de witte Skyrider juist hip. Puch werd het cultmerk van kunstenaars en beatmuziekliefhebbers onder middelbare scholieren, in tegenstelling tot Zündapp en Kreidler Florett, die populair waren bij ambachtsschoolstudenten. Deze bromfietsen werden vaak “buikschuivers” genoemd, en de uitdaging was om ze op te voeren om snelheidswedstrijden bij stoplichten te winnen.

Het tijdperk van de Puch:

Puch bleef populair in de jaren zeventig en vroege jaren tachtig met de MV50- en Maxi-modellen, maar de MV50 en Skytrack verdwenen rond 1983 uit het assortiment. De Puch Maxi, geproduceerd vanaf 1969, bleef echter tot midden jaren negentig in productie. In 1989 werd de Puch-fabriek overgenomen door het Italiaanse Piaggio, en de productie verhuisde van Graz naar Italië. In de late jaren tachtig en vroege jaren negentig leefden de MV50 en Skytrack-modellen op, dankzij de oprichting van Puch- en Tomosclubs in Nederland. Tegenwoordig zijn er talloze Puchclubs, waaronder Puch66, de Puch en Tomosclub voor Hollands Midden.

Van vroeger tot nu:

Toen Johann Puch besloot zijn eigen bedrijf op te richten, concentreerde hij zich op motorfietsen. Maar in de vroege jaren vijftig betrad Puch een nieuwe markt: de bromfiets. Hun eerste model, de Steyr-Daimler-Puch MS 50, verscheen al snel, tegenwoordig bekend als de “Baby Puch” vanwege zijn compacte formaat. In het begin was de verkoop traag en vond het innovatieve product weinig weerklank.

Maar de bromfiets werd al snel geassocieerd met een bepaalde levensstijl, en dit leidde tot een bloeiperiode voor Puch. De vraag naar bromfietsen groeide, vooral in West-Europa, en Nederland alleen telde meer dan 1.700.000 bromfietsen, waaronder veel Puchs. Zelfs toen Tomos bijna een kopie van de Puch werd, behield Puch een aanzienlijk marktaandeel.

Vroege Puch-modellen zoals de MS50, die later “Baby Puch” werd genoemd vanwege zijn kleinere frame, voorvork en brandstoftank, hadden geen aanzuiggeruisfilter en een klein bagagedrager, “treeftje” genoemd. In 1957 begon de productie van de VS50, die erg populair werd. Latere modellen hadden spatbordbeplating aan de voor- en achterkant, en het voorspatbord was voorzien van een aluminium sierneusje. De kettingkast was volledig gesloten. Na de VS50 volgde de MV50, met een voetversnelling, en dit model bleef in productie tot 1984. Daarna waren alleen nog Puch Maxi-bromfietsen beschikbaar.

In verschillende steden in Nederland ontstonden verschillende Puch-culturen, waar eigenaren hun Puch aanpasten om bij de groep te horen. “De Haagse Puch” is wellicht de bekendste en verschilde aanzienlijk van het standaardproductiemodel. In Den Haag was het gebruikelijk om de kikkerbeklamp te vervangen door een klein rond koplampje en de spatbordbeplating werd vaak verwijderd.

Op dat moment was het niet gangbaar om op een Tomos te rijden. Tomos was het jongere broertje van Puch, geproduceerd onder licentie van Steyr Daimler Puch AG in Joegoslavië. In eerste instantie was deze brommer bedoeld voor de Joegoslavische markt, maar vanwege het ontbreken van een exportverbod in de licentieovereenkomst werden Tomos-bromfietsen naar Nederland en andere landen geëxporteerd. Dit leidde tot concurrentie voor R.S. Stokvis & Zonen, die Puch importeerde. Het model was identiek aan dat van Puch. Tomos was populair bij mensen met een beperkt budget, omdat het 100 gulden goedkoper was dan de Puch.

De Nederlandse overheid verstrengde de regelgeving voor bromfietsen voortdurend, wat leidde tot een afname in populariteit. Dit dwong mensen om naar andere vervoersmiddelen te zoeken, en Puch verloor haar leidende positie na jaren van succes. De merknaam Puch wordt nog steeds gebruikt voor fietsen als onderdeel van de Cycleurope-groep, maar het bromfietsmerk Puch is overgenomen door Piaggio.

De geschiedenis van Puch is doordrenkt met innovatie en invloed op de Nederlandse bromfietscultuur, en hoewel de tijden zijn veranderd, blijft de erfenis van Puch voortleven via Puchclubs zoals Puch66 en de herinneringen aan de gloriedagen van de Puch-bromfietsen in Nederland.